O tagata fa'aoga Android e foliga mai o lo'o pa'u'u'u i mea leaga e sili atu ma sili atu. O le a lenei mea ma, sili atu ona taua, faʻafefea ona e faʻaumatia? O mea uma ia e tatau ona e iloa e uiga i Android malware.
I se tulaga lautele, e matua saogalemu le Android, ae leai se faiga faʻaogaina e le mafai. I se isi faaupuga, e mafai ona e pa'u i taimi uma i se siama. Talu ai nei, fa'apitoa fa'ama'i fa'ama'i ua oso a'e. I masina talu ai nei, mo se faʻataʻitaʻiga, o le eseesega Joker, FluBot, ma GriftHorse ua pasia.
O lea ua oʻo i le taimi e oʻo ai i le pito i lalo o lenei mataupu, amata i se faʻamatalaga: o le a le mea o loʻo tatou talanoa ai? Malware e tu mo polokalama leaga ma o se faamalu upu. O nisi o mea leaga e taumafai e gaoi tupe, mo se fa'ata'ita'iga, a'o isi (taumafai) e fa'aaoga fa'amatalaga patino.
O le fa'ailoga masani o le osofa'ia e le malware lau telefonipoto ona amata loa lea ona galue. E masani lava, e faia e malware lenei mea e ala i le natia e pei o se solofanua trojan i le mea e foliga mai o se polokalama talafeagai. O le taimi lava e te fa'apipi'i ai, e leai se pule a le virusi ma e mafai ona amata fa'amoega.
Malware e mafai foi ona salalau i isi auala. Mo se faʻataʻitaʻiga, o le FluBot, o se faʻamaʻi lauiloa o loʻo toe foʻi mai i le taimi nei, e salalau atu i SMS.
O le faʻaosofia i tua atu o le malware e tutusa lava: tupe. O lo'o tulimata'i tupe e tagata fa'ama'i virus ma taumafai e fai lena mea, mo se fa'ata'ita'iga, e ala i le fa'ata'ita'i i lau siosiomaga o teugatupe, ma le fa'amoemoe e te le iloa o se mea pepelo. O le taimi lava e te ulufale ai i totonu, e iloa e le au fai mea leaga au faʻamatalaga faʻamatalaga ma e mafai ona faʻaogaina au tupe.
E fa'afefea ona puipuia le Android malware?
O fautuaga tuai e masani ona faʻaaogaina i tulaga faʻaonaponei, pei o aso nei. A uma mea uma, a oʻo mai i le malware, e sili atu le puipuia nai lo le togafitia. E ala i le faia o ni nai puipuiga faigofie, e matua faʻaitiitia ai le avanoa o lau telefoni Android e faʻamaʻi. Mo se faʻataʻitaʻiga, e mafai ona e faia lenei mea:
Fa'afou i taimi uma au polokalama vave. E faia e le au atina'e o talosaga mea uma latou te mafaia ina ia saogalemu a latou polokalame.
Ia mautinoa o loʻo faʻaogaina e lau telefoni Android le faʻafouga fou o le saogalemu. Ina ia faia lenei mea, alu i le app Settings, filifili 'System', ma filifili le 'Software update' button.
Na'o le la'uina mai o polokalame mai le faleoloa o talosaga, le Google Play Store.
Aua le tatalaina imeli masalosalo ma uepisaite (ae maise aua le oomiina faʻasalalauga!).
O le mea e leaga ai, e fai lava si faigata ona iloa pe o loʻo aʻafia lau telefoni ile malware. I le tele o tulaga, e na'o le taimi e te iloa ai ua tuai tele (mo se fa'ata'ita'iga, pe a fa'afuase'i ona e fa'afeiloa'i i se fa'aliliuga ese i au fa'amatalaga faletupe). Ae, e mafai ona e vaʻavaʻai mo nisi mea.
Mo se fa'ata'ita'iga, afai e fa'agesegese lau telefoni ile po, e ono avea lea ma fa'ailoga lapatai. E le gata i lea, faʻalogo lelei i amioga a polokalama. Ose fa'aaliga lauiloa o le Android malware e mafua ai ona toe fa'afeiloa'i lau su'esu'ega i taimi fa'afuase'i. Na'o le taimi lava e te mana'o ai e te alu i se 'upega tafa'ilagi patino, e otometi lava ona auina atu oe e le browser i se isi saite.
E le gata i lea, aua nei galo e siaki lau lisi o polokalama. E te va'aia fa'afuase'i se fa'alupega uiga 'ese ia i latou? E iai se mea e fa'atatau i le malware. O isi fa'ailoga e mafai ona fa'apea o se ma'a fa'asao vave ma fa'asalalauga fa'alavelave e oso fa'afuase'i.
Ave'esea malware Android
I le tele o tulaga, o lo'o fa'aogaina pea lau telefoni ua a'afia i le malware. Ae ui i lea, e taua le aveese o le (s) faʻamaʻi pipisi i se taimi vave e mafai ai. E te mautinoa ua pisia lau masini? Ona tape lea o lau telefoni aua o le auala lena e leai se avanoa o le app e fai ai se isi mea leaga. Siaki ia oe lava pe afai na e faʻapipiʻiina se app fou talu ai nei: atonu o le mafuaʻaga lea o le faʻafitauli.
E le gata i lea, taumafai e google faʻamaoniga o le Android malware. E i ai se avanoa lelei e le o oe o le tagata muamua o loʻo iai le faʻafitauli ma o se tasi i luga o le Initaneti na tusia se taʻiala taʻitasi e faʻatulaga mea. I so'o se tulaga, e taua tele le aveese o le app ua pisia. E te faia lenei mea e ala i le faʻaosoina i le tulaga saogalemu:
Toe liliu le masini e pei ona e masani ai;
O le taimi lava e amata ai, oomi ma uu le ki mana;
Ona oomi lea ma uu le 'Power' button ma fa'ailoa mai e te mana'o e fa'aa'e i le tulaga saogalemu.
O le faʻaosoina o se masini i se tulaga saogalemu e le faʻatagaina ai oe e faʻaogaina ni faʻaoga lona tolu, ae naʻo mea na faʻapipiʻiina i le faʻatau. O le taimi lava e toe ola ai lau telefoni, alu i tulaga, tap 'Apps and notifications', ma alu i le lisi o mea uma. Su'e le app ua pisia ma tape le app.
Puipuia lau masini Android mo le lumanaʻi
E te masalo ua a'afia fo'i isi polokalame, fa'ata'ita'iga ona na fa'aali atu ia te oe ni fa'asalalauga uiga ese? Ona aveese lea o na polokalama, ma toe faʻapipiʻi mulimuli ane pe a manaʻomia. A uma loa, tape lau masini ma toe amata i le tulaga masani. Pe toe foliga masani mea uma? Ona e aveesea manuia le Android malware.
O le taimi nei e puipuia ai isi fa'ama'i pipisi. Ina ia faia lenei mea, faʻapipiʻi se polokalama anti-malware lelei i lau telefoni Android. E matua fautuaina lava Malwarebytes, lea e puipuia oe mai malware, ransomware, ma isi polokalama leaga. Mo se faʻataʻitaʻiga, e te mauaina se faʻamatalaga i le taimi lava e te tatalaina ai se fesoʻotaʻiga masalosalo.
Faafetai mo le faitau!