Ransomware o se ituaiga o malware, poʻo ni polokalama leaga, e poloka ai se komupiuta pe faʻailogaina faila. Seʻi vagana ua e totogia se togiola (ransom) ona faʻatoa mafai lea ona e toe faʻaaogaina le komipiuta poʻo ni faila. Isi faʻaupuga mo ransomware o cryptoware poʻo hostage polokalama.
Ransomware e matua ita tele ma, i le tele o tulaga, faʻapea foi mataʻutia mo faʻalilolilo kamupani. Mo se faʻataʻitaʻiga, e mafai ona e leiloa ma le leiloa lau ata faʻamaumauga atoa poʻo le aoina o musika, e aofia ai faʻamau fesoʻotaʻi. O ituaiga tuai o ransomware e naʻo le poloka o le Initaneti browser poʻo le amataga o le komipiuta. O loʻo faʻasolosolo ona faʻatatau e tagata solitulafono kamupani ma faʻalapotopotoga ona e tele tupe e maua mai ai. Peitaʻi, i le avea ai ma tagata e faʻaaoga le fale, e tatau lava ona e faʻaeteete.
O le a le mea e fai e le ransomware i luga o se komepiuta? Muamua, taofia faila e ala i le faʻailogaina o latou igoa. Lona uiga e le mafai ona toe tatalaina faila.
E manaʻomia le totogiina i le numera numera Bitcoin. E faaliliuina i le fiaselau pe oʻo foi i le faitau afe o Euro. A maeʻa se taimi faʻatapulaʻa, o le aofaʻi ua faʻateleina i nisi taimi.
O siama e tupu e ala i faila leaga (masani i imeli meli) pe ala i se faʻagasologa i luga o le PC mafua mai i le le toe faʻaleleia polokalama. I le mataupu mulimuli, o le ransomware mafai ona alu i luga o le PC e aunoa ma oe le tau kilikiina o soʻo se mea.
O faila masalosalo i imeli e aofia ai: zip, exe, js, lnk ma wsf faila. I se faʻaopopoga, upu faila e fesili atu ia te oe e faʻaaoga ai macros e mataʻutia foi.
Vaʻavaʻai atu mo tagata faigaluega pepelo a Microsoft o loʻo valaʻau mai oe. E iai le faʻafitauli a lau PC, ma o lea latou te mananaʻo ai e toe o mamao i totonu, a maeʻa ona latou poloka lau PC poʻo faila i le ransomware.
Totogiina o se togiola e le fautuaina ae mafai ona avea ma se mulimuli auala.
O le faʻailoga e masani ona le mafai ona toe aveʻesea e aunoa ma le ki. Afai ua e laki, e i ai le tali, e ui.
E mafai fo'i e le Ransomware ona a'afia faila i ta'avale malo fa'afeso'ota'i po'o le teuina o feso'ota'iga ma se tusi ta'avale i totonu Windows Su'esu'e (pei o E:, F:, G :)). O le mea lea, tu'u ese se fa'amaumauga mai le PC.
Ae paga lea, faila e masani ona le mafai ona toe maua mai i le tulaga o le ransomware faʻamaʻi pe a fai e leai sau faʻamau. Alu i laʻasaga nei pe a fai o faʻailoga au faila.
Muamua, aveʻese ia malware ina ia aua neʻi toe faʻailogaina faila. Ma, faia se lautele scan ma lou siama scanner ma le lona lua manatu ma faʻatuatuaina polokalama pei Malwarebytes or Hitmanpro.
Tuʻu se faila o faila i tua. O le mea moni, o le mea e manaʻomia o le i ai o se (talu ai nei) faʻaleoleo ma o le cryptoware e leʻi faʻailogaina ia.
A faʻapea ua e laki, o tagata na faia le cryptoware ua maua, poʻo leoleo poʻo le au suʻesuʻe saogalemu ua mafai ona mauaina faʻailoga / decryption data. Mo se aotelega o ransomware decryptors, e faʻatagaina ai oe ona sefe au faila e aunoa ma le fesoasoani a tagata solitulafono, siaki le nomoreransom.org, o se taumafaiga a Europol ma isi. Mo fou ransomware, e masani ona leai se tali.
O le aʻafiaga o faʻamaumauga leiloa ma ransomware e maualuga, o lea e matua taua ai le puipuia faʻamaʻi ma tua i tua masani pe a tupu. Mulimuli i fautuaga o loʻo i lalo e faʻaititia ai le aʻafia o siama ma le cryptoware.
Faʻapipiʻi se lelei siama scanneura Tausia uma polokalama i le taimi nei, e aofia ai le faʻagaioiga o polokalame, initaneti suʻesuʻe, browser add-ons, ma polokalame lauiloa, pei o le Adobe Reader. Faatasi ai ma ScanLiʻo, e mafai ona e vave vaʻaia faʻafefea mai lau PC. Mo polokalame e pei ole Adobe Flash ma Java, e fautuaina le tape.
Faʻamolemole aua le kiliki luga o mea faʻapipiʻi ma fesoʻotaʻiga i imeli seʻi vagana ua e mautinoa e faʻatuatuaina.
Aua neʻi faʻaaogaina makoro i isi pepa a le Ofisa lona tolu, aemaise pe a fai atu le pepa faʻatonu ia te oe.
O le Ransomware e masani ona faʻaoga .exe faila e faʻafoliga o seisi ituaiga faila, pei o se PDF pepa. Faʻaleaogaina faila faʻaopoopo ina ia mafai ona e vaʻaia i totonu o le lafi.
Ma faʻapea foi: fai backups. Faʻamaumauga na o le pau lava le auala e puipuia ai au faʻamaumauga leiloa uma.